Het hoeft geen lijdensweg te zijn
Over het regelen van erfenissen in Spanje gaan veel verhalen de ronde. De meeste hebben het over de lange en ingewikkelde procedure die zou moeten gevolgd worden om bv. onroerende goederen op naam van de erfgenamen te kunnen krijgen of om een bankrekening van een overledene te kunnen afsluiten.
Het is natuurlijk te ingewikkeld om alle situaties en mogelijkheden te bespreken, maar graag geef ik u toch de grote lijnen mee omtrent hoe een erfenis in de praktijk in Spanje afgewikkeld kan worden.
1. Nodige documenten
Vooraleer er van start kan gegaan worden, moet u een aantal documenten bijeen zien te krijgen. Dat is uiteraard een overlijdensakte, maar ook een certificaat uit de Registers van testamenten van de landen van nationaliteit, van residentie (mocht dat verschillend zijn van het land van nationaliteit) en van Spanje. Die certificaten bevestigen of, waar en wanneer de overledene een notarieel testament heeft opgemaakt.
Daarnaast zijn er nog een aantal documenten vereist zoals bv bewijzen van levensverzekeringen of erfrechtverklaringen, maar dit is afhankelijk van geval tot geval.
Eens u alles bij elkaar heeft, kan het echte werk beginnen.
De eerste stap is de akte van bekendheid of verdeling; Dit is een belangrijk document in de hele procedure. Deze akte komt doorgaans van de notaris, maar kan ook voor een rechtbank verkregen worden. Er wordt in vermeld wie de erfgenamen zijn en wat ze krijgen. Het is de basis voor de hele afwikkeling van de nalatenschap.
Voor niet-residenten wordt die akte doorgaans opgemaakt in hun thuisland. Als dat het geval is, dan zal dat notarieel document eerst moeten geapostilleerd en beëdigd vertaald moeten worden.
Voor degenen die in Spanje resident zijn, zal de akte van bekendheid opgemaakt worden voor een Spaanse notaris, wat hier natuurlijk een hoop papierwerk en vertalingen bespaart.
Na de akte van bekendheid volgt de akte van aanvaarding en toewijzing.
Typisch voor Spanje is dat een erfenis, ook al is er reeds een aanvaarding gebeurd in het land van oorsprong, hier voor een Spaanse notaris moet worden aanvaard door, en toegewezen aan de erfgenamen. Soms is deze tussenstap een struikelblok in de procedure. Alle erfgenamen moeten de erfenis immers aanvaarden, ofwel in persoon, ofwel bij vertegenwoordiging.
Tot slot moeten ook de successiebelastingen aangegeven en betaald worden, voordat ook maar iets kan verdeeld worden.
2. Verdeling van de erfenis
Als u de hele papierwinkel in orde heeft, kan u beginnen denken aan verdelen:
Voor een onroerend goed betekent dit dat het wordt overgeschreven op de erfgenamen. Dat kan in volle of naakte eigendom zijn of in vruchtgebruik. Dat hangt uiteraard af van hoe de verdeling van de volledige erfenis bepaald is.
Die registratie moet gebeuren in het eigendomsregister, waar de documenten moeten worden neergelegd om ingeschreven te worden. Doorgaans duurt dit een twee of drietal weken. Eens de procedure daar afgerond is, kan het onroerend goed eventueel weer verkocht worden door iedereen die daar op dat ogenblik als eigenaar of vruchtgebruiker vermeld staat.
Voor bankrekeningen kan er na de notaris en de betaling van de belasting, gedacht worden aan het annuleren van de rekening(en) en het verdelen van de gelden die er op staan.
Ook andere zaken kunnen op basis van de notariële akte worden verdeeld of toegewezen. We denken bijvoorbeeld aan voertuigen die op naam van de overledene waren ingeschreven.
Ik wil nogmaals benadrukken dat er in dit kort geschetst parcours vele zijwegen en uitzonderingen zijn en dat veel afhangt van de concrete omstandigheden in elke zaak.
Hoe lang duurt dit nu allemaal?
In perfecte omstandigheden kan dit in principe op een twee- tot drietal maanden rond zijn. De wet voorziet al het dubbele, dus 6 maanden om dan toch minstens de successiebelasting betaald te hebben. We moeten inderdaad vaak vaststellen dat deze termijnen licht tot zelfs zwaar worden overschreden en zaken die jaren aanslepen zijn zeker geen uitzondering.
De fout ligt daarvan meestal niet bij de Spaanse administratie maar bij… onenigheid binnen de familie. Zolang alle erfgenamen immers geen akkoord kunnen sluiten of onvoldoende medewerking verlenen, kan de zaak niet vooruitgaan.
Andere vertragingen komen vaak doordat niet de correcte documenten worden voorgelegd of er andere moeilijkheden of fouten zijn in de papierwinkel die bij dit alles komt kijken. Om dit te vermijden laat u zich best bijstaan door specialisten die voldoende ervaring op het terrein hebben om deze zaken in goede banen te leiden.
Vertragingen zorgen ervoor dat bv. een onroerend goed ondertussen niet kan verkocht worden. Als de betalingstermijn voor de belastingen overschreden wordt dan zijn er boetes wegens laattijdigheid en verwijlintresten verschuldigd. Bij kleine vertragingen zijn die boetes en intresten best nog verteerbaar en in verhouding tot de verschuldigde belastingen. Ook daar doen immers wilde verhalen de ronde.
Is een testament nodig of nuttig?
De vraag die we vaak krijgen is of, van zodra men een huis in Spanje koopt, men dan ook meteen een Spaans testament moet maken.
Dit is in ieder geval niet verplicht! Laat dat duidelijk zijn. En in vele gevallen is het zelfs niet nuttig. Het is bovenal absoluut niet noodzakelijk om de zaken hier vlot of vlotter te laten verlopen. Als u een goed Belgisch of Nederlands testament heeft, is er weinig of geen reden om daar nog eens een Spaans bovenop te gooien. Soms werkt het zelf contraproductief. In het geval beide testamenten elkaar, zelfs al is het maar een beetje, zouden tegenspreken, dan is er een probleem.
Als het u natuurlijk om fiscale redenen voordelig zou uitkomen om een testament te maken of in het geval u een specifieke regeling wil voorzien voor het Spaanse huis, kan het wel nuttig zijn om een eerste of bijkomend testament op te maken.
Als u toch besluit om er een op te maken, raden wij u aan om u te laten bijstaan door specialisten ter zake. Dit om er voor te zorgen dat er geen tegenstrijdige bedingen in de testamenten staan of er blinde vlekken tussen beide zouden ontstaan.
Het is van belang om u bij de opmaak van een testament, goed te informeren en te laten bijstaan. Dit geldt eens te meer bij een erfenis met internationale vertakkingen.
Wat kunt u doen om de zaken te bespoedigen, terwijl u leeft?
Om te zorgen dat er zo weinig mogelijk verdeeld moet worden en ook successierechten moeten betaald worden na uw overlijden, moet u ervoor zorgen dat u zo weinig mogelijk op uw naam heeft staan. U kan dat met gulle schenkingen, maar ook bv. door bij de aankoop van een onroerend goed de naakte eigendom al door uw kinderen te laten kopen of aan hen te schenken. Het “uitschrijven” van een vruchtgebruik is immers stukken eenvoudiger dan het overdragen van eigendom.
Wat ook helpt is dat u al uw papieren in orde heeft (zeker wat betreft een woning) en dat u steeds correct de belastingen heeft betaald die moesten betaald worden. Bij diverse overdrachten heeft de fiscus immers de mogelijkheid om te controleren of bedragen in te houden, ter waarborg van belastingen uit het verleden.
