Wie over de oude nationale weg, nu de N-332a, vanuit het noorden Villajoyosa passeert, ziet tussen de stad en Playa Paraíso in het zuiden, op de heuvel Malladeta en in de richting van de zee, een blijkbaar in ruïne vervallen Arabisch paleis. Maar dan vergissen we ons.
Dit is het overblijfsel van het paleis van Doctor Esquerdo, beter bekend als de Villa Giacomina.. Het is opgetrokken in 1892 in Arabische stijl, op dit prachtig uitzichtpunt en zonder andere gebouwen in de nabijheid. Het behoorde aan de rijke familie van dokter Esquerdo, die hier lange tijd woonde alvorens naar Madrid te verhuizen en de woning aan zijn lot, verval en plundering over te laten. De woning heeft onderaardse tunnels en een bodega, die men kan zien door het instorten van het dak.
Dokter Esquerdo was psychiater en politicus. Hij introduceerde in Spanje de neuronpsychiatrie en nieuwe therapieën. In 1877 stichtte hij het bekende mentale sanatorium Esquerdo in Carabanchel, dat bekend werd omdat de patiënten toneelstukken opvoerden. Op de Playa del Paraïso richtte hij een ander sanatorium op. Op politiek gebied was hij wethouder en afgevaardigde voor Madrid en leider van de Nationale Republikeinse Partij.
De geschiedenis van de villa is lang en divers en begint bij Alfonso Esquerdo Iborra, neef van de bekende arts José María Esquerdo, die in 1898 naar Argentinië uitweek. Daar huwde hij en kreeg drie kinderen. In 1904 kwam hij terug en huwde met de dochter van de bekende constructeur Giacomina Bellani de Borgi, gespecialiseerd in ziekenhuizen. Bij zijn terugkeer naar Spanje nam hij zijn intrek in die villa op La Malladeta en vandaar de populaire naam Villa Giacomina.
Hier passeerden bekende namen, zoals de schrijver Blasco Ibañez. Maar Esquerdo Iborra stierf twee jaar later en zijn vrouw besloot om terug te keren naar Argentinië. Het paleis diende op het einde van de Burgeroorlog als woning voor dokter Bastos, een bekende traumatoloog en hoofd van het ziekenhuis in Alcoy, die na de bombardementen naar Villajoyosa verhuisde. Hier werd hij na het eindigen van de oorlog gearresteerd en gefusilleerd.
De Spaanse premier Negrín bezocht Villa Giacomina in 1939, kort na zijn vertrek in ballingschap, maar Bastos besloot om tot het einde hier te blijven. Na de oorlog veroverde de Italiaanse divisie Villajoyosa voor de nationalisten en vestigde zich enige tijd in het huis, waar de eerste vernielingen werden aangericht. Daarna werd de villa verlaten en vanaf de jaren ’60 van vorige eeuw verviel ze steeds meer in verval, geholpen door vandalen.
Van de toren bleef bijna niets meer over na de storm in 2019 en het dak verdween helemaal. Alleen de muren bleven nog overeind.
Maar nu gebeurt er wat. Het gemeentebestuur van Villajoyosa wil de villa weer in zijn oude glotie herstellen. Al twee jaar bestudeert men oude documenten en foto’s in samenwerking met de afdeling restauratie van de universiteit van Alicante en het Centre National de la Recherche Scientifique uit Frankrijk en nu worden de handen uit de mouwen gestoken.
Sinds begin deze week worden de eerste voorbereidingen getroffen om dit merkwaardig ‘Arabisch’ paleis weer zijn oude glorie terug te geven. Er is een begroting van 850.000 euro voorzien en men heeft het plan om de villa eind 2022 weer in zijn oospronkelijke staat te laten zien.
Naast het huis liet hij ook de wachttoren bouwen in de stijl van de oude wachttorens uit de zeventiende eeuw. Vanaf hier zien we wel twee originele oude wachttorens.
Dicht bij de toren zien we enkele kleine constructies, archeologische resten van een Iberische nederzetting. Studies hebben aangetoond dat hier vanaf de vierde eeuw voor onze tijdrekening een tempel stond, gewijd aan de Moeder Gods, die in de eerste eeuw vernield werd om er woningen te bouwen. Men vond hier oude inscripties over handelscontracten en voorwerpen van meer dan tweeduizend jaar oud, afkomstig uit het hele Middellandse Zeegebied.
