Langs de oude N-332 nabij Villajoyosa hebben velen al een blik geworpen op wat de ruïnes van een oud Arabisch paleis leken te zijn, ruïnes die opvielen omdat ze op de hoogste heuvel La Malladeta waren gebouwd, dicht bij een ‘oude’ wachttoren. Maar geen van beide zijn origineel. De emblematische Villa Giacomina werd in 1920 gebouwd door een neef van dokter Esquerdo en hier kwamen de intellectuelen uit die tijd samen, zoals de bekende schrijver Vicente Blasco Ibañez.
Villa Giacomina is een vierkant gebouw met in het midden een patio en niet geheel onbelangrijk een centrale wateropslagplaats. Verschillende bouwstijlen werden gecombineerd. Hoewel het gebouw Arabisch aanvoelt, vind je ook kenmerken terug van Andalusische paleizen, neo-islamitische, gotische en neogotische stijlen en elementen van de islamitische, christelijke en joodse religies.
Dit juweeltje van neo-Arabische architectuur heeft een bewogen geschiedenis achter de rug, maar de tand des tijds heeft veel vernield, geholpen door vandalen en nieuwsgierigen. Het gemeentebestuur van Villajoyosa zal deze villa nu gaan restaureren in zijn oorspronkelijke staat, al zal dat meer dan een miljoen euro gaan kosten. Het gebouw behoort echter tot de rijke geschiedenis van de stad, zo belangrijk ten tijde van de Romeinen.
Om met deze restauratie te kunnen starten, werd eerst een grondig onderzoek verricht, waaronder een fotogrametrie door Vilamuseu, een studie over de beschadigingen door de afdeling voor restauratie van de universiteit van Alicante, een topografie door het Centre National de la Recherche Scientifique van Frankrijk en een onderzoek van de documenten door specialisten van het gemeentelijke archief.
Dokter José María Esquerdo, beschouwd als een van de grondleggers van de moderne psychiatrie, en zijn zoon Alfonso Esquerdo Iborra, kochten de heuvel La Malladeta om er een zomerverblijf te bouwen, dicht bij een van de eerste sanatoria voor mentale zieken van Spanje. Ze verbleven er van 1920 tot 1922, toen Esquedro overleed. Toen vestigde zich hier Manuel Bastos Ansart, een bekende chirurg en traumatoloog, die directeur werd van het Zweeds-Noors ziekenhuis in Alcoy.
Toen tijdens de Burgeroorlog in 1938 Alcoy gebombardeerd werd door de Italiaanse luchtmacht, werden 30 patiënten overbegracht naar Villa Giacomina. Daarna werd de villa even een kwartier van de Italiaanse soldaten die Franco steunden en die begonnen al met een vernieling. Daarna werd de villa verlaten en verviel in ruïne. Het gebouw werd niet opgenomen in de lijst van beschermde monumenten door de ruïneuze staat, maar gezien het belang ervan, wil men nu toch tot de restauratie overgaan.
Een paar meter verder staat de Malladeta-toren. Deze wekt de indruk een wachttoren te zijn ter verdediging van de aanvallen van piraten. Jammer maar helaas, niets is wat het lijkt. De toren is een constructie uit de negentiende eeuw. Hoewel het gebouw effectief op een wachttoren lijkt, was dit de bibliotheek en het kantoor van de beroemde José María Esquerdo.
