Nu de vaccintrein op gang komt, snakken Belgen naar het zonnige rijk van de vrijheid. Maar door de vele reisbeperkingen verwacht de toeristische industrie deze zomer nog geen massa volk. ‘De onzekerheid is groter dan vorige zomer.’
Benidorm Te Espera. Benidorm wacht op je. De nieuwe slogan van de toeristische dienst kleeft in grote letters op de etalage van Marco Polo Expediciones, het reisbureau van Marc Dobbelaere dat al meer dan twintig jaar excursies voor toeristen organiseert. ‘Wij werken met alle touroperators samen en zijn als enige gespecialiseerd in outdoor’, zegt de Bruggeling trots. Het programma omvat 32 activiteiten, van jeeptochten over vissen tot paragliden. Op zwarte mondmaskers liet Dobbelaere de slogan van zijn bedrijf drukken: ‘Everyday is an adventure’.
Erg avontuurlijk is het leven van Dobbelaere, die in rode fleecetrui achter de balie staat, nochtans niet. ‘Mijn grootste werk van de dag is de fietsen buitenzetten’, grapt hij tegen een Brit die zijn elektrische step binnenbrengt voor een herstelling. ‘2020 zou een topjaar worden, maar alle touroperators zijn verdwenen. Ik heb enkele nieuwe activiteiten ontwikkeld, zoals de verkoop van tweedehandsfietsen en fietsherstellingen. Ik draai nog 15 à 20 procent van mijn normale omzet.’
Benidorm, de parel aan de Costa Blanca, is een trekpleister voor Belgische toeristen. Het was Jetair-oprichter Gerard Brackx die als eerste vliegtuigen en bussen vol zonnekloppers uit België naar Benidorm bracht. Begin jaren zeventig stampte de West-Vlaamse zakenman er met Hotel Belroy een van de eerste toeristische mega- accommodaties uit de grond. Het hotel lag mee aan de basis van een toeristische boom die het oude vissersdorp omvormde tot een icoon van massatoerisme met een skyline vol wolkenkrabbers.
Terwijl het toeristische seizoen in Benidorm normaal in de ‘semana santa’ voor Pasen begint, zijn de straten en stranden vandaag zo goed als leeg. Het mythische Jetair-hotel Belroy, intussen in Spaanse handen, is potdicht. Verderop opent Hotel Agir Springs, vroeger ook eigendom van de familie Brackx, alleen de rozige bar. ‘Mensen kunnen een kamer boeken op de website, maar niemand doet dat momenteel’, zegt de hotelmanager. ‘We hopen in juni opnieuw open te gaan.’
Belroy en Agir Springs zijn geen uitzonderingen. ‘Van de 140 hotels in Benidorm zijn er op dit moment 15 open’, zegt Leire Bilbao, de directrice van Visit Benidorm. ‘Dat is heel weinig. Maar meer is niet nodig, want er zijn zelfs geen Spaanse toeristen.’ Door het reisverbod in Spanje zakken alleen dagjestoeristen uit de regio Valencia, waartoe Benidorm behoort, in het weekend af naar het strand. Terwijl Benidorm in 2019 meer dan 16 miljoen overnachtingen in hotels, appartementen en campings boekte, kregen de hotels vorig jaar 80 procent minder gasten over de vloer. ‘2020 was een verschrikkelijk jaar’, zucht Bilbao.
De enige gasten die Benidorm overhoudt, zijn oudere overwinteraars. Aan de toog van De Belgische Bakker bestelt een gepensioneerd koppel in het Nederlands enkele carrés confiture. ‘Na de paasvakantie is er altijd een dipje, maar nu is het echt slecht’, zegt zaakvoerder René Vermeere. ‘Normaal zouden we hier met vier mensen werken. Nu zitten hier vier klanten.’ De Belgische Bakker draait in coronatijden een derde van zijn omzet, maar moest niet op coronasubsidies van de overheid rekenen. ‘Ik kreeg één keer 500 euro met kerst en één keer voor vaderdag in maart, op voorwaarde dat we de slogan ‘Benidorm Te Espera’ ophingen.’
Vol-au-vent
Door de opheffing van het verbod op niet-essentiële reizen mogen Belgen sinds maandag opnieuw op vakantie naar het buitenland. De autonome regio Valencia is een van de weinige oranje zones waar Belgen vlot naartoe kunnen, zonder quarantaineplicht. ‘Op het gebied van coronabesmettingen scoren wij beter dan gelijk waar in Europa’, klinkt het bij Visit Benidorm. Door de goede coronacijfers zijn de levensomstandigheden aangenaam. Horecazaken mogen hun terras en zelfs 30 procent van hun binnenruimte tot 18 uur openhouden.
Taverne Oud Antwerpen in Benidorm moet zowat de enige plek ter wereld zijn waar klanten tegenwoordig op een zonnig terras Belgische klassiekers als stoofvlees, vol-au-vent of steak champignonsaus met frietjes kunnen eten. Maar alleen de gepensioneerde eigenaar Marcel Denies eet. Een croque monsieur. ‘Vroeger was het hier altijd volle bak’, zegt de Antwerpenaar, gekleed in een turquoise polo en dito bermuda. ‘Ons cliënteel bestaat vooral uit overwinteraars. Velen vertrekken deze week naar België om hun spuit te halen, en blijven dan zes weken weg. Ik hoop dat er snel toeristen in de plaats komen.’
Voorlopig zijn die toeristen op de Playa de Levante, het iconische strand van Benidorm, amper te bespeuren. Het stadsbestuur doet er nochtans alles aan om een veilig strandbezoek mogelijk te maken. Aan de ingang maakt een bord met twintig pictogrammen alle regels duidelijk: op de dijk moeten mensen aan de rechterkant lopen, op blote voeten lopen en spelen in het water zijn verboden. In drukke periodes moeten strandgangers vooraf een tijdslot en een plekje op het strand boeken. Daarvoor zijn in het zand terreinen van vier op vier meter afgebakend, waar telkens vier mensen in hun bubbel mogen zonnen. ‘Op onze topdag, 15 augustus, ontvingen we zo 43.000 gasten op het strand’, zegt Bilbao van Visit Benidorm.
Benidorm kijkt vooral uit naar de Britse toeristen, die de helft van het publiek uitmaken. Maar hoewel het Verenigd Koninkrijk succes boekt met zijn snelle vaccinatiecampagne, zitten Britten nog altijd vast in eigen land. ‘It is illegal to travel abroad for holidays’, klinkt het dreigend op de website van de Britse overheid. In de Britse wijk, het kloppende hart van het Benidormiaanse nachtleven, blijven alle cafés dan ook gesloten. Alleen op het terras van de Fun Bar Jumping Jacks kijken twee groepjes beleefd toe hoe een vrouw in de micro ‘I’m Alive’ van Céline Dion zingt. Op een groot scherm loopt een voetbalmatch die niemand bekijkt.
Een snelle terugkeer van toeristen zit er niet aan te komen. De populaire Britse luchtvaartmaatschappij Jet2 stelde haar heropstart van vluchten naar Spanje onlangs uit naar 24 juni, ruim een maand later dan gepland. Zolang niet elke dag vliegtuigen vol Britten in Benidorm landen, heeft het voor de horeca weinig zin te openen. ‘We hebben enkele boekingen in juni en juli, en al wat meer in september. Pas dan verwachten we de Britse toeristen’, zegt de manager van hotel Agir Springs.
‘Wij zijn voorbereid en wachten op klanten’, zegt Leire Bilbao van Visit Benidorm. ‘Zodra ze weer kunnen reizen, zullen de hotels opengaan. Voor Spanjaarden gebeurt dat hopelijk binnen een of anderhalve maand. Voor buitenlandse toeristen weet ik het niet.’ Ook Belgische woningverhuurders in Spanje merken dat reservaties vooral voor september en oktober binnenlopen.
Veel terughoudendheid
Hoewel het reisverbod verleden tijd is en veel mensen naar vakantie smachten, blijft ook in België de onzekerheid groot. Wie nu een grote zomerreis boekt, neemt een behoorlijk risico. Ondanks de groeiende vaccinatiecampagne blijven de besmettingscijfers in veel landen hoog en veranderen de coronamaatregelen in België en in het buitenland voortdurend.
Vandaag zet België bijna alle Europese landen in code rood, waardoor toeristen na hun verblijf in quarantaine moeten. Zelfs een trip naar Frankrijk, vakantieland nummer één van de Belg, valt in het water. Bij de klassieke toeristische bestemmingen krijgen alleen Portugal en enkele Spaanse regio’s zoals de populaire Balearen (Ibiza en Mallorca) code oranje. ‘Geen 5 procent van de bestemmingen waar we normaal naartoe kunnen, is vrijgegeven’, zegt Koen van den Bosch, topman van de Vereniging Vlaamse Reisbureaus (VVR). ‘We hopen dat we geen tweede zomer zoals vorig jaar moeten beleven.’
TUI, de grootste touroperator van België en voortzetter van het imperium van Gerard Brackx, voelt de terughoudendheid bij zijn klanten. ‘De voorbije dagen kregen we dubbel zoveel boekingen als de week voordien’, zegt woordvoerder Piet Demeyere. ‘Onze reisbureaus hebben de ene afspraak na de andere, maar de boekingen komen eerder schoorvoetend.’ Brussels Airlines krijgt sinds de afschaffing van het reisverbod meer bezoekers en boekingen op zijn website. ‘De boekingen gaan van bijna niets naar een beetje’, nuanceert woordvoerster Kim Daenen.
Ook Van den Bosch is voorzichtig. ‘Het opheffen van het reisverbod is een eerste stap, want dat blokkeerde alles. Maar vandaag boeken mensen niet vlot. Ze hebben geen probleem met tests of met het Passagier Lokalisatie Formulier. (PLF, het document dat iedereen voor aankomst in België moet invullen, red.) Het probleem is de quarantaine. Zolang die verplicht blijft voor een bestemming, boeken mensen geen reizen. Als je twintig dagen vakantie per jaar hebt, wil je geen 14 dagen op vakantie om nadien een week in quarantaine te zitten. Dan schuif je die reis liever op naar de herfst.’
Ook TUI kwam tot die conclusie. De touroperator vervroegde de lancering van zijn toeristisch aanbod voor de komende winter om ‘tegemoet te komen aan de wens van veel reizigers’.
Vaccinatiegolf
Van den Bosch hoopt dat Belgen vanaf eind mei, begin juni beginnen te boeken. Midden juni wil de Europese Commissie het ‘groene certificaat’ lanceren, een bewijs dat burgers gevaccineerd, getest of genezen zijn. Samen met de voortschrijdende vaccinatiegolf kan dat document het toerisme in Europa een boost geven.
Maar Jan van den Borg, professor toerisme aan de KU Leuven, dempt de verwachtingen. Volgens hem zetten Belgen dit jaar beter een streep door hun buitenlandse vakantieplannen. ‘Veel mensen zijn na alle ellende weer aan reizen toe, maar ik zie nog veel donkere wolken. Er is onduidelijkheid over de vaccinatie, die niet zo snel gaat als gehoopt. En de nieuwe coronavarianten creëren extra onzekerheid. Als we alle remmen losgooien met de helft van de bevolking die niet gevaccineerd is, zitten we snel weer in de ellende.’
Van den Borg verwacht dit jaar nog niet veel grensoverschrijdend toerisme. ‘Reizen in september? Dan denk ik aan de pensionado’s die naar Spanje trekken. Het eigenlijke toeristisch seizoen start pas volgend jaar. Er gelden nog te veel reisbeperkingen. De vraag en het aanbod zijn zelfs onzekerder dan vorige zomer. Europa kleurt bijna helemaal rood. Mensen hebben schrik om nu al te boeken. Veel vakanties zullen in eigen land doorgaan.’
De vraag is of de toeristische industrie tot 2022 overleeft. Bij De Belgische Bakker zijn september en oktober de topmaanden. Vermeere: ‘Ik hoop dat we tegen dan weer normaal draaien. Anders ziet het er niet goed uit. Je kan niet blijven geld bijleggen.’ Eetcafé Den Artiest in de Britse wijk van Benidorm is al sinds januari dicht. ‘Zou jij opendoen voor vijf klantjes?’, vraagt eigenaar Philippe Ceuppens aan de telefoon. ‘Ik werk 95 procent voor oudere Belgen en Nederlanders. Veel klanten komen dit jaar niet door de vaccinatie, en komen pas volgend jaar terug. Normaal gaan we open in september, maar ik vrees dat we misschien nooit meer opengaan.’
Professor Van den Borg vreest voor een kaalslag in de toeristische industrie. ‘90 procent van de sector bestaat uit heel kleine familiebedrijfjes. Die zitten al meer dan een jaar zonder omzet. Een groot deel gaat omvallen omdat de reserves op zijn. Er zit geen vlees meer aan het bot. De rolluiken gingen dicht en blijven dicht. Maar het is niet goed voor de aantrekkelijkheid van een bestemming als er geen leuke restaurants of winkels zijn.’
Een trekpleister als Benidorm, en bij uitbreiding Spanje, dreigt in een existentiële crisis te belanden. Met bijna 300 miljoen overnachtingen door internationale toeristen was Spanje in 2019 de populairste bestemming in de Europese Unie. De instorting van het toerisme, goed voor meer dan een tiende van het bruto binnenlands product, bracht de nationale economie zware klappen toe. Toerisme levert Benidorm 60.000 jobs op, bijna zoveel als het aantal inwoners dat de stad telt.
‘Als kleine bedrijfjes, winkels en restaurants gesloten blijven, is dat een ramp’, klinkt het bij Visit Benidorm. ‘2018 en 2019 waren heel goede jaren. Een bedrijf kan één jaar overleven, maar niet veel meer. Hotels kunnen niet nog veel langer de deuren dichthouden.’
Ondanks alles houden de Belgische ondernemers aan de Costa Blanca vol. In Taverne Oud Antwerpen staat dit weekend een liveoptreden van de zanger Ronny King op het programma. ‘Als ge niets doet, hebt ge niets’, zegt Denies. Ondertussen blijft Marc Dobbelaere elke dag trouw een rist koersfietsen en mountainbikes op het trottoir voor zijn reisbureau zetten. ‘Wat moet ik anders doen? De hele dag thuis wachten?’
Bron: De Tijd, Lukas Vanacker (24/4/2021)
