Een boogvormige dam, 22 meter hoog en 75 meter breed, een wanddikte van 12 meter aan de basis en 9 meter bovenaan, gebouwd op de rivier de Vinalopó tussen de bergen van Elche en de heuvels van Castelar. Dat is de beschrijving van el Pantano de Elche, een 17de eeuwse stuwdam. Net niet het oudste stuwmeer van Europa. Die titel is voorbehouden voor het stuwmeer van Tibi.
Het idee om een stuwdam te bouwen ontstond al rond het jaar 1589. Het doel hiervan was tweeledig. Enerzijds was het de bedoeling om met deze constructie overstromingen veroorzaakt door hevige regenval te voorkomen. Anderzijds werd het stuwmeer aangelegd als regulator en watervoorraad voor de bevloeiing van de landbouwgronden. Uiteindelijk startte de bouw van el Pantano de Elche in 1632. Het was de eerste boogvormige dam in Europa. De gebogen vorm zorgt ervoor dat de dam beter bestand is tegen de druk van het water en leidt de spatkracht af naar de zijkanten.
El Pantano de Elche bleef niet van het nodige onheil gespaard. Op 3 september 1793 vernietigden hevige overstromingen een deel van de structuur van de dam waardoor de dam buiten gebruik gesteld werd. Pas in 1842 werd de opdracht gegeven om herstellingswerken uit te voeren waardoor het nog eens enkele jaren duurde vooraleer de dam opnieuw in gebruik genomen kon worden. In 1995 sloeg het noodlot opnieuw toe en barstte de dam. Dat veroorzaakte een grote modderstroom die in de benedenrivier terecht kwam. De daaropvolgende 12 jaar lag de dam er stil en verlaten bij tot men in 2007 besloot nieuwe restauratiewerken uit te voeren. Deze werden voltooid in 2008. De dam was opnieuw waterdicht en er ontstond een natuurlijk moeraslandschap met de bijhorende fauna en flora. Afhankelijk van hoe vol het moeras is, sijpelt of stroomt het water langs de muur van de dam naar beneden.
Enkele weken geleden vlak na de hevige regenval was el Pantano de Elche een pareltje om te zien. Een unieke gelegenheid voor Costa-info om de Pantano nog eens te bezoeken. Het was omwille van afgesloten wegen en de vele modder niet evident om er te geraken maar we werden uiteindelijk wel rijkelijk beloond met een prachtig zicht. Achteraf was het minder aangenaam om de kilo’s modder (en dat mag je letterlijk nemen) van de schoenen te verwijderen, maar ach, dat hoort erbij. Door de Generalitat Valenciana is el Pantano de Eche erkend als cultureel erfgoed.
Je kan zowel de linker- als rechteroever van el Pantano de Elche bezoeken. Beide oevers hebben hun charmes. Vanop de linkeroever heb je een zicht van onder aan de stuwdam. In de dam zijn stenen trappen terug te vinden die je naar de top van de dam leiden. In tegenstelling tot ons vorig bezoek werden hier nu leuningen en touwen aangebracht om het klimmen te vergemakkelijken. Eenmaal boven gekomen kan je een groot deel van het water en moeras zien. We werden aangenaam verrast toen we merkten dat ook hier vrij recent een houten staketsel van enkele tientallen meters op het water gebouwd werd. De moeite waard om er eens over te wandelen en te genieten van de natuur. Het totale moeras is meer dan twee kilometer lang. Vanop de rechteroever heb je een beeld van boven aan de stuwdam. Van hieruit vertrekken verschillende wandelingen stroomopwaarts, onder andere naar de aquaducten “Puente de los 4 Ojos” en “Puente de los 5 Ojos”. De locatie en gps-coördinaten van de linkeroever van el Pantano de Elche vind je op https://www.costa-info.com/Pantano_de_Elche.html. Op een bepaald ogenblik zie je el Pantano de Elche liggen en moet je enkel nog een stuk weg naar beneden nemen. We adviseren je om je wagen te parkeren vooraleer je deze weg naar beneden inslaat en het laatste stuk te voet af te leggen. Een 4×4 zou eventueel nog een beetje verder geraken maar er zijn redelijk diepe barsten in de weg.
Bron: De Costakrant (met dank aan Bart en Nikki Peuskens)
